الیاف چیست؟

الیاف جمع کلمه لیف است. به طور کلی الیاف از رشته های  نازک با طول مناسب است که دارای قابلیت انحنا و استحکام کافی برای ریسندگی می باشد و به عنوان مواد اولیه برای تهیه انواع پارچه و نخ مورد استفاده قرار می گیرد.

مقاومت الیاف

با مقایسه الیاف مختلفی چون الیاف پنبه و کتان مشاهده می شود که مولکول های الیاف کتان موازی تر از مولکول های الیاف پنبه نسبت به محور لیف آرایش یافته اند و به همین دلیل است که مقاومت الیاف کتان بیشتر از الیاف پنبه می باشد.

انواع الیاف

به‌طور کلی، با توجه به روش ساخت الیاف به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند و با توجه به نوع کاربردشان در صنایع مختلف با نام خاصی شناخته می‌شوند.

الیاف طبیعی

الیافی هستند که از طبیعت و بدون نیاز به تغییر در ماهیت یا شکل آن به دست می‌آیند و به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

• الیاف گیاهی
• الیاف حیوانی
• الیاف معدنی

الیاف پنبه cotton

این نوع گیاه بسیار نازک و ظریف می‌باشد و این نوع گیاه با گل‌های زرد و سرخ در طبیعت ظاهر شده‌است.

معروف‌ترين الياف گياهى است که امروزه مهم‌ترين اليافى است که در صنعت نساجى به‌صورت گسترده به‌کار برده مى‌شود و بيشتر پوشاک مردم جهان از اين جنس است.

پنبه بسیار اهمیت دارد و در اقتصاد جهانی به آن طلای سفید می‌گویند. این نوع الیاف در رنگ‌های سفید، زرد، قهوه‌ای، خاکستری دیده می‌شود. پنبه به عنوان ماده اصلی برای چله کشی فرش مصرف دارد. پنبه دارای قدرت جذب بالایی دارد به همین دلیل رطوبت زیادی را به خود می‌گیرد. زمانی که پنبه را به پارچه تبدیل می‌کنند و برای مصارف زیر پیراهن، لباس‌های نوزاد، حوله استفاده می‌شود چون با بدن تماس دارد نرم و ضد حساسیت می‌باشد.

خصوصیات الیاف پنبه

الیاف پنبه ای ‌هادی حرارت هستند و حرارت بدن را به بیرون منتقل می‌کنند در نتیجه خنک هستند.

 به راحتی لکه گیری و شسته می‌شوند .در برابر ساییدگی مقاوم هستند. پس از استفاده اگر خوب خشک نشود، بوی عرق بدن در آن باقی می‌ماند.

در ایران به لباس های پنبه ای نخی می‌گویند.

الیاف کتان Leinen

کتان از الياف گياهى است که راه‌هاى مختلفى در نحوه کشت آن وجود دارد. از عوامل مهم در تعيين مرغوبيت کنف، رنگ آن است. رنگ‌هاى شفاف مثل سفيد و زرد مرغوب‌تر از رنگ‌هاى خاکستري، سبز و در کل رنگ‌هاى تيره مى‌باشد.

گل‌های کتان با رنگ‌های سفید، قرمز، بنفش، لاجورذدی، آبی ما را شیفتهٔ خود می‌کنند. الیاف این گیاه زمانی مرغوب می‌باشد که خاک و شرایط جوی مناسبی داشته باشد. این گیاه بر خلاف پنبه در شرایط آب و هوایی سرد و مرطوب کشت می‌شود.

پارچه‌های این نوع الیاف بسیار خنک است و برای فصل تابستان بسیار مناسب می‌باشد. اما زود چروک می‌شود در هنر نساجی این نوع الیاف را با الیاف‌های دیگر مخلوط کرده تا از چروکی سریع جلوگیری شود و مقامتش بالا برود. این الیاف را برای پارچه هاب کتانی و لباس‌های زنانه، بلوزها، کت و شلوار مردانه استفاده می‌کنند. هم چنین در پارچه‌های مبلمان و حوله و پارچه‌های برزنت مورد مصرف قرار می‌گیرند.

خصوصیات الیاف کتان

کتان از نظر خصوصیات مانند پنبه است و در ایران کشت نمی شود .

پارچه‌های کتانی دارای سطح صاف و درخشنده اند زودتر از پنبه تمیز میشوند .

به اندازه پارچه‌های پنبه ای آب را جذب می‌کنند اما زودتر خشک می‌شوند به همین دلیل حوله‌های کتانی بهتر از پنبه ای است.

الیاف پشم wool

پشم از الياف حيوانى است که مانند مو و کرک از پروتئين مخصوصى به‌نام کراتين تشکيل شده است. پشم حاصل از انواع گوسفند مرغوب‌ترين نوع پشم است و به رنگ‌هاى سفيد، قهوه‌اي، سياه و زرد ديده مى‌شود.

پشم مرينوس نوع مرغوب و مشهور پشم است.

پشم الیاف نساجی بیشتر از گوسفند است. پارچه کشمیری ترمه، قیشر و موهر از پشم بز تهیه می‌شود.

پشم خام ۳۰ تا ۷۰ درصد ناخالصى دارد که شامل چربي، مونيت (عرق خشک شده)، کثافات، مواد معدنى و گياهى خشک‌شده مى‌باشد.

کيفيت پشم بستگى به نقاطى از بدن گوسفند دارد که پشم از آن رشد مى‌کند. چنانچه پشم از بدن گوسفند زنده چيده شود، پشم چيده‌شده ناميده شده و اگر از بدن گوسفند ذبح‌شده کنده شود. به پشم پوستى يا دباغى معروف است.

از خواص فيزيکى پشم مى‌توان به نازکى وظرافت الياف، چين‌خوردگى و مجعد بودن، خاصيت ارتجاعي، طول الياف، درخشندگي، خاصيت گرما، استحکام و جذب رطوبت اشاره کرد.

خصوصیات الیاف پشمی

با توجه به این که این الیاف از چه حیوانی تهیه شده به نام‌های مختلفی می‌باشند مانند گوسفند مرینوس، پشم لاما و موی بز

پارچه‌های تهیه شده از پشم ، به دلیل ذخیره شدن هوا در بین الیاف عایق می‌باشند.

به علت خاصیت رطوبت پذیری و داشتن خلل و فرج عرق بدن را جذب می‌کنند و آن را به آرامی تبخیر می‌کند به همین دلیل در زمستان شخص در زمستان کمتر احساس سرما می‌کند. بعد از شستن نباید آنرا آویزان کرد بلکه بهتر روی پارچه نخی پهن کنیم.

الیاف ابریشم silk

الياف ابريشم طويل‌ترين ليف است. ابريشم از الياف حيوانى است که در توليد پارچه‌هاى دستباف زيبا و لطيف به‌کار مى‌رود. ليفى است پروتئينى که بر اثر انجماد موادى که کرم ابريشم ترشح مى‌کند، به‌دست مى‌آيد. ابريشم ليف بسيار محکمى است. مقاومت ابريشم در برابر حرارت بيش از پشم است و در حرارت ۱۴۰ درجه سانتى‌گراد به‌مدت زيادى مقاومت مى‌کند. ابريشم در برابر مواد اکسيدکننده حساس است. اما در برابر قليايى‌ها آسيب‌پذيرى کمترى نسبت به پشم دارد. ابريشم در پوشش‌هاى ظريف و لباس‌هاى تابستانى و زمستانى (به دليل نگه‌ داشتن حرارت در خود) کاربرد دارد.

خصوصیات الیاف ابریشم

پارچه‌ها ابریشمی خیلی سبک و براق هستند دارای کشش بالا و در برابر پارگی و چروک پذیری مقاومت بالایی دارند. به علت داشتن پروتئین ، هادی حرارت نیستند و در خود نگه می‌دارند.

هم در زمستان و هم در تابستان قابل استفاده اند. به دلیل لطافت و عایق بودن.

الیاف مصنوعی

الیاف مصنوعی به گروهی از الیاف گفته می‌شود که توسط روش‌های خاص تولید می‌شوند و به‌طور معمول در طبیعت وجود ندارند ولی ممکن است ریشه طبیعی داشته یاشند. الياف مصنوعى را ليف‌هاى بازيافته مانند ويسکوز و ليف‌هاى ترکيبى يا صنعتى مانند نايلون تشکيل مى‌دهد.

الیاف ویسکوز  Viscose

هادی گرما است بنابراین بدن احساس گرما می‌کند. ویسکوز از ابریشم طبیعی خنک تر است و منسوجات بسیار نرم و لطیف می‌توان ار آن تهیه کرد.

الیاف نایلون Nylon 

نایلون جزء الیاف کاملاً مصنوعی است. نایلون استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد به همین دلیل موارد استعمال زیادی دارد از جمله جوراب های نایلونی به علت قابلیت الاستیکی زیاد در قسمت زانو و مفاصل کیسه ای نمی شود. فورآ خشک می‌شوند، زیرا رطوبت کمی به خود جذب می‌کنند.

 از نخ فیلامنت برای تهیه جوراب ساق بلند، آستری، مایوی شنا، لباس ورزشی، پارچه دانتل، بارانی، پوشاک پلیسه دار، پارچه‌های کشباف استفاده می‌شود.

الیاف پلی استر  Polyesters

پلی استر کاملاً مصنوعی است. مقامت فوق العاده ای در برابر چروک شدن دارند حتی در زمانی که خیس می‌شوند.

اگر پلی استر با الیاف طبیعی مخلوط شود، در تهیه منسوجات سبک وزن مانند پارچه‌های پرده ای، ساتن، پیراهن و بلوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علت خاصیت اتوپذیری زیاد در تهیه پارچه‌های پلیسه زنانه و بشور بپوش مصرف می‌شود.

الیاف مصنوعی به دو دستهٔ زیر قابل تقسیم است

الیاف مصنوعی بازیافتی

جهت تهیه آن‌ها از پلیمرهای طبیعی مانند سلولز و پروتئین به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. ویسکوز ریون (Viscose Rayon)، کوپر آمونیوم ریون (Cuprinonium Rayon) ، استات سلولز (Cellulose Acetate) را می‌توان به عنوان الیاف مصنوعی بازیافتی نام برد.

الیاف مصنوعی س‍‍نتتیک

از منومرهای مناسب برای تهیه پلیمر استفاده شده و پلیمرهای حاصل با ویژگی‌های معین برای تهیه الیاف سنتتیک به کار گرفته می‌شود.